بالاخره مقصر باز نشدن ایربگ ها کیست؟

*نسیبه پیرایش
تصادف زنجیره‌ای جاده بهبهان و بازنشدن کیسه هوای خودروهای ایرانی اعتراضات زیادی از جانب پلیس راهور، حقوقدانان و مردم نسبت به کیفیت پایین تولیدات ایرانی در پی داشته است.
به گزارش خبرآنلاین، موضوع عملکرد خودروسازان، انحصار دولتی بازار خودرو و کیفیت پایین ساخته‌های وطنی، شاید در بحث‌های اقتصادی و سیاسی چندان مورد توجه مردم نباشد ولی وقتی مساله جان و زندگی استفاده کنندگان از این خودروها مطرح می‌شود، افکار عمومی به شدت نسبت به موضوع حساس می‌شود. شدت تصادفات به حدی بود که خودروها روی یکدیگر سوار شدند، برخی آتش گرفتند و تعداد زیادی هم تبدیل به آهن‌پاره‌های ضایعاتی شدند و در این بین، مردم مسافر هم به شدت آسیب دیدند.
البته عامل تصادف، بی‌احتیاطی رانندگان و خطای انسانی عنوان شد. رییس پلیس راه خوزستان درباره این حادثه گفت: خطای انسانی در حادثه تصادف زنجیره‌ای ۵۰ دستگاه خودرو در جاده بهبهان به اهواز بسیار مشهود است.
این اظهارنظر کارشناسی باعث شد رییس پلیس کل راهور کشور اعتراض کند و بگوید باید نقش خودروها در مرگ و میر این تصادف بزرگ به خصوص دلیل باز نشدن ایربگ خودروها را بهتر مشخص کنید. رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی با توجه به تصادف زنجیره‌ای رخ داده در محور بهبهان به شدت از کیفیت ساخت خودروها انتقاد کرده و آن ها را به ارابه مرگ تشبیه کرد.
بعد از وی نیز معاون اجتماعی و فرهنگ ترافیک پلیس راهور ناجا گفت: از میان ۲۷ خودرو ایرانی که چند روز پیش در بهبهان تصادف کردند، کیسه هوای هیچکدام از آنها عمل نکرده بود! پس از اعتراضات مردم در شبکه‌های اجتماعی و سخنان مسولان پلیس راهور بود که حقوقدانان با انتشار نامه های سرگشاده از دادستانی خواستند ورود کرده و مشخص کند چرا خودروسازان با چنین تولیدات بی‌کیفیتی جان مردم را در معرض خطر قرار می دهند. در این رابطه کمیسیون حقوق بشر کانون وکلای دادگستری مرکز به دنبال حادثه تصادف زنجیره‌ای خودروها در جاده بهبهان ـ اهواز از دادستان خواست برای تعقیب خودروسازان داخلی و متولیان استاندارد اعلام جرم عمومی کند.
در همین رابطه روزنامه همشهری نوشت: «در پی بازنشدن ایربگ خودروها در سانحه تصادف بهبهان، میزان نقش چهار شرکت قطعه‌ساز تامین‌کننده ایربگ‌ها و سازمان ملی استاندارد، در کنار خودروسازان، در بروز این بحران مورد پرسش افکار عمومی قرار گرفته است.
نصب ایربگ در خودروهای داخلی از چند سال پیش جزو استانداردهای اجباری ۸۵ گانه خودروهای داخلی است اما رئیس و معاون سازمان ملی استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران در کمال شگفتی از اجرایی‌نشدن ۹ استاندارد اجباری تولید خودروهای داخلی، از جمله ایربگ (تست تصادف)، به بهانه تحریم‌ها از چهار سال پیش خبر داده‌اند.
آنها با وجود این به‌ خودروسازان در مورد تبعات رعایت‌ نشدن استانداردهای فنی هشدار می‌دهند. از سوی دیگر چهار شرکت تامین‌کننده ایربگ خودروهای داخلی نیز تاکنون از ارائه هرگونه اطلاعات در مورد عوامل مؤثر در باز نشدن ایربگ‌ها خودداری کرده‌اند.
در چنین شرایطی، نظام‌الدین برزگری، رئیس پیشین سازمان ملی استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران در گفت‌وگویی تأکید کرد: سازمان استاندارد باید جوابگوی دلایل اجرانشدن استانداردهای اجباری خودرو مانند ایربگ (تست تصادف) باشد. از نظر قانونی، وظیفه سازمان ملی استاندارد نظارت بر اجرای استانداردهای اجباری است و سازمان ملی استاندارد باید عملکرد درست ایربگ در تست‌های تصادف خودروها را کنترل کند. قبلا که از ایربگ‌هایی با کیفیت خارجی استفاده می‌شد، تست تصادف خودروها در اسپانیا انجام می‌شد اما اکنون مشخص نیست که این کار چگونه انجام می‌شود. به‌ گفته او سازمان استاندارد بر اجرای برخی استانداردهای ایمنی خودرو مانند ترمز و حتی لاستیک نظارت دارد، پس طبیعتا باید بر استاندارد ایربگ نیز نظارت کند. در سانحه بازنشدن ایربگ خودروها، باید قطعه‌سازان و سازمان ملی استاندارد در کنار خودروسازان در مورد ایربگ‌های استفاده ‌شده پاسخگو باشند.
دبیر انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرو هم در گفت‌وگو با همشهری با اشاره به این که اکنون چهار شرکت داخلی وظیفه تولید و تامین ایربگ مورد نیاز شرکت‌های خودروسازی داخلی را بر عهده دارند، افزود: نمی‌توان بدون تحلیل درست تصادف، علت بازنشدن ایربگ این خودروها را بررسی کرد. باید مشخص شود که این ایربگ‌ها مربوط به چه شرکت‌های قطعه‌ساز یا تامین‌کننده قطعه بوده و چه شرکت‌هایی ایربگ‌ها را نصب کرده‌اند.
این گلایه‌ها در حالی مطرح می‌شود که امیرحسین قناتی، معاون صنایع حمل‌ونقل سازمان گسترش، از نبود امکانات لازم برای اجرا و نظارت بر استانداردها در صنعت خودرو گلایه و اعلام کرده است: از ۸۵ استانداردی که بر اساس استانداردهای اروپایی مصوب شده، امکانات انجام و تست ۹ مورد آن را اصلا نداریم. شورای‌ عالی استاندارد هم تصمیم گرفته فعلا این امر انجام نشود در نتیجه خودروسازها در این زمینه تصمیم‌گیرنده نیستند.
یک کارشناس صنعت خودرو گفت: ایربگ یکی از قطعات حساس خودرو است و همواره با دقت و با کیفیت بالا مورد آزمون قرار می‌گیرد و در این حادثه نیز تنها یکی از اجزای دخیل در وقوع تصادف به شمار می‌رود. به نظر می‌رسد اظهارنظر پلیس راه مبنی بر باز نشدن ایربگ‌ خودروها شتاب‌زده‌ بوده لذا باید در انتظار ارائه گزارشات کارشناسی باشیم.
کاکایی باز شدن ایربگ خودرو را مرتبط با شتاب وارده بر خودرو در زمان برخورد دانست و تصریح کرد: اگر فرض را بر این بگذاریم که راننده و سرنشین از کمربند ایمنی استفاده کرده‌اند، عمل کردن ایربگ حدی دارد و لذا طراحی به نحوی است که تا زمانی که راننده از سلامت برخوردار باشد، این قطعه باز نمی‌شود و در زمانی که احتمال جمع شدن قفسه اصلی خودرو وجود دارد، ایربگ عمل خواهد کرد. استانداردهای خودرویی کشور در مقایسه با سایر استانداردهای جاده‌‌ای و مدیریت راه و رانندگی به طور نسبی پیشرفت بیشتری داشته و لذا نمی‌بایست فورا مباحثی از قبیل لزوم ارتقای عملکرد ایربگ‌ها مطرح شود که هزینه‌هایی نیز در بر دارد و لزوما به معنای بهبود شرایط نیست. ضمن اینکه این قبیل حوادث و باز نشدن ایربگ‌ در خصوص خودروهای خارجی نیز اتفاق افتاده است.
در نهایت نباید فرسودگی خودروهای در حال تردد در کشور به ویژه خودروهای سنگین و این موضوع که عمر مفید قطعه ایربگ ۱۰ سال است. را از نظر دور داشت.