ایران، ترکیه و پاکستان قصد دارند طی سال ۲۰۲۱ با احیای راه آهن استانبول- تهران- اسلام آباد (ایتی) و اتصال آن به «ابتکار کمربند و جاده» چین، گامی بزرگ در این پروژه جهانی بردارند. راه‌آهن
خبرگزاری «نیکی» ژاپن که از قصد این کشور‌ها پرده برداشته است، ریشه‌های این طرح بلندپروازانه را در پروژه مشترک سه کشور عضو سازمان همکاری اقتصادی (اکو) در سال ۲۰۰۹ می‌داند. «سرویس قطار باری ایتی» تا کنون تنها به طور آزمایشی مورد استفاده قرار گرفته و هرگز بهره برداری عملیاتی از آن صورت نگرفته است. راه‌آهن
این خط آهن در مجموع ۶۵۴۰ کیلومتر دارد که از این مقدار ۱۹۵۰ کیلومتر در خاک ترکیه، ۲۶۰۰ کیلومتر در ایران، و ۱۹۹۰ کیلومتر در پاکستان قرار دارد. مدت زمان سفر در این مسیر که بیشتر از یک ششم محیط کره زمین است ۱۰ روز خواهد بود و این بدان معناست که سفر دریایی ۲۱ روزه میان ترکیه و پاکستان را به کمتر از نصف کاهش می‌دهد.
یک مقام دولتی پاکستان که نخواست نامش فاش شود، به «نیکی» گفته است که راه آهن ایتی از طریق خط آهن «ام ال-۱» پاکستان به منطقه خودممختار سین کیانگ چین متصل خواهد شد. پروژه «ام ال-۱» به ارزش ۶.۸ میلیارد دلار بزرگ‌ترین بخش از «راهرو اقتصادی چین پاکستان» است. ارتباط میان شبکه‌های ریلی پاکستان و چین در سال ۲۰۲۶ برقرار خواهد شد.
کارشناسان خط آهن ایتی را در راستای توسعه «ابتکار کمربند و جاده» چین می‌بینند. لوکاسز پرزیبیسوسکی، کارشناس مسائل غرب آسیا در مرکز مطالعات آسیا «دانشگاه مطالعات جنگ» ورشو، باور دارد که چین به زیرساخت‌های حمل و نقل ایران به طور ویژه، و اکو به طور عام، نگاه ویژه‌ای دارد. راه‌آهن
او می‌گوید در زمان بحران و جنگ، این مسیر‌های تجاری جایگیزن بسیار ارزشمند می‌شوند. راه‌آهن
این مسیر، نخستین خط آهن عادی میان ترکیه و چین خواهد بود، اما ده روز پیش، ۱۹ دسامبر، یک قطار با عبور از گرجستان و آذربایجان سوار بر یک شناور به قزاقستان رسانده و از آنجا عازم منطقه شیان در شرق چین شد.
کارشناسان بر این باورند که چین می‌تواند هر دو مسیر را توسعه دهد.
پرزیبیبیسوسکی ممی گوید خط آهن ایتی می‌تواند به ایران برای خنثی کردن تحریم‌های آمریکا کمک کند: «برای تهران این یک مسیر تجاری جذاب است، چرا که کشور‌های عضو اکو با پول ملی تجارت می‌کنند. به لحاظ عملی منزوی کردن ایران و بازداشتن آن از تجارت با همسایگانش غیرممکن است.»
اکو در سال ۱۹۸۵ توسط ایران، ترکیه و پاکستان ایجاد شد و بعد‌ها کشور‌های جمهوری آذربایجان، افغانستان، قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان، تاجیکستان و ترکمنستان هم به آن پیوستند.
البته این پروژه همچنان با موانعی هم روبه رو است. هفته گذشته چین درخواست وام پاکستان برای پروژه «ام ال-۱» را رد کرد و خواستار تضمین مضاعف از طرف اسلام آباد شد. راه آهن پاکستان در استان وسیع بلوچستان بسیار قدیمی است و قطار‌های آن بیش از یک قرن عمر دارند و بیشتر مسیر در میان شن‌ها فرو رفته است. این راه آهن بر خلاف مسیر ایران و ترکیه توان حمل واگن‌های سنگین را ندارد.
به نظر می‌رسد چین تمایلی به تامین مالی این بخش از پروژه ندارد و احتمالا پاکستان، ترکیه و ایران باید هزینه‌های آن را متحمل شوند تا از منافع بلندمدت این پروژه بزرگ بهره‌مند شوند.
