پخش فیلم «بانوی بهشت» در ایران چرا ممنوع شد؟

فیلمی انگلیسی با روایتی از زمان حال و بازگشت به وقایع تاریخ اسلام، نه تنها در این روز‌ها که پخش آن آغاز شده بلکه در زمان ساخت نیز واکنش‌ها و موضع گیری‌هایی را به دنبال داشته است.

فیلم «THE LADY OF HEAVEN»  که در فارسی با عنوان «بانوی بهشت» ترجمه شده، این روز‌ها و هفته ها پخش خود را آغاز کرده و این درحالی است که نمایش آن به دستور ساترا (سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر) در ایران ممنوع شده است. ساترا در اطلاعیه‌ای که منتشر کرده، درباره دلیل این ممنوعیت عنوان کرده است: «این فیلم به دلیل داشتن محتوایی با موضوعات نفرت پراکنی، تفرقه افکنی، تهییج تعصبات نژادی و به منظور توهین به مذاهب اسلامی، وحدت جهان اسلام را مورد حمله قرار می‌دهد و کاملا ناقض دستورالعمل‌های محتوایی ساتراست، به همین علت انتشار آن در همه رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر ممنوع است.»

در ادامه خبر ساترا آمده است که این سازمان به دلیل آنچه «ممنوع بودن محتوای نفرت انگیز در ادبیات حقوقی بین المللی» عنوان کرده، اعتراض خود را به نهاد‌های بین المللی با استناد به قوانین بالادستی و شرایط استفاده (Terms of Use) اعلام کرده است و از طرق حقوقی پیگیر آن خواهد بود.

چند روز قبل تیزر این فیلم در سایت‌های سینمایی دنیا در روز‌هایی که مسلمانان در ایام فاطمیه و در غم از دست دادن یگانه بانوی دو عالم، اسوه صبر و تقوی حضرت فاطمه (س) عزادار بودند، پخش شد. آنچه موجب شده حساسیت‌ها و واکنش‌ها به خصوص در جهان شیعه نسبت به پخش این فیلم ایجاد شود، موضوع فیلم و فعالیت‌های نویسنده آن است.

«بانوی بهشت» فیلمی درام، اکشن و تاریخی است که در معرفی آن آمده است: «دو داستان مشابه، اما با هزار و چهارصد سال فاصله. یک کودک عراقی پس از اینکه مادرش را در یک کشور جنگ‌زده از دست داد، با شنیدن داستان حضرت فاطمه (س)، اهمیت و قدرت صبر را درک کرد.»

کارگردان آن الی کینگ است و ری فرون، لوکاس باند، آلبان کورتوا، دنیس بلک، سامی کریم و کریستوفر سایرف بازیگران آن هستند. هرچند خیلی زیادی از بسیاری از جزئیات فیلم در دسترس نیست، اما بیشتر از آنچه درباره عوامل فنی این فیلم و کارگردان آن اهمیت دارد، نام نویسنده که به نوعی در تهیه فیلم نیز دست دارد. این فیلم به تهیه‌کنندگی «هیئت خدام المهدی» منسوب به شیخ «یاسر الحبیب» ساخته شده است.

خشم اهل سنت

یاسر یحیی عبدالله الحبیب متولد ۱۹۷۷ میلادی، اهل کویت و رئیس سازمان موسوم به «خدام‌المهدی» است که در سال ۲۰۰۱ در کویت تأسیس شد، اما در سال ۲۰۰۴ به دلیل بروز مشکلاتی میان او و دولت کویت، این هیأت پلمب و الحبیب بازداشت شد و مسأله بازداشت او به سرعت به سوژه مورد نظر سازمان‌های حقوق بشری انگلیس و آمریکا تبدیل شد. با رایزنی انگلیسی‌ها و ساکن شدن او در لندن حیطه فعالیت‌های یاسر الحبیب گسترش پیدا کرد.

در رمضان ۱۴۳۱ قمری یعنی ده سال پیش، الحبیب در سالروز وفات عایشه، همسر رسول اکرم مجلسی تشکیل داد و از فراز منبر، جملات رکیک و نسبت‌های بدی متوجه ایشان کرد. این سخنرانی در سایت «یوتیوب» قرار گرفت و موجب خشم اهل سنت شد.

علمای شیعه کویت و عربستان از جمله «شیخ عَمری»، «شیخ حسین معتوق»، «شیخ حسن صفّار»، «شیخ علی آل محسن»، «شیخ عبدالجلیل السمین»، «شیخ نمر» و «سیدهاشم السلمان» مواضع سختی در برابر او گرفتند و جمعی از علمای شیعه منطقه احصاء عربستان را بر آن داشت تا استفتایی را خدمت رهبر معظم انقلاب بفرستند. پاسخ ایشان چنین بود: «اهانت به نماد‌های برادران اهل سنّت از جمله اتّهام زنی به همسر پیامبر اسلام حرام است. این موضوع، شامل زنان همه پیامبران و به ویژه سید الانبیا پیامبر اعظم حضرت محمّد صلّی الله علیه و آله می‌شود.»‌

همچنین آیات مکارم شیرازی، حسین نوری همدانی، جعفر سبحانی و لطف الله صافی گلپایگانی در پاسخ به استفتایی مبنی بر تلاش یکی از شبکه‌های تلویزیونی عربی که مقر آن در انگلستان است برای ساخت فیلمی درباره تاریخ اسلام، حمایت، تبلیغ و تماشای چنین فیلمی را که در آن باعث اختلاف افکنی بین مسلمین بخصوص شیعیان و برادران اهل سنت می‌گردد، حرام اعلام کردند.

تصمیم برای جهانی شدن

عنوان این فیلم در سال ۱۳۹۵ شمسی، یَومُ الْعَذاب (روز آزار و شکنجه) اعلام شد و پس از تولید به «بانوی بهشت» تغییر نام یافت و گفته می‌شود هزینه تولید آن ۱۵ میلیون دلار بوده است.

صفحه ویکی پدیای فارسی فیلم «بانوی بهشت» بخش‌هایی از سخنرانی یاسر الحبیب به مناسبت انتشار تریلر این اثر فیلم را که در سایت رسمی او (القطره) منتشر شده، آورده است: «این اولین‌بار در تاریخ است که داستان فاطمه زهرا (س) از گستره محلی و تنگ خود به سوی گستره جهانی عبور می‌کند؛ و این عبور پس از تلاش‌های بسیاری افراد برای ساکت کردن صدای فاطمه زهرا (س) از روی قصد یا به غیر قصد، دارد اتفاق می‌افتد. ما تصمیم گرفتیم اولین گام خود به سوی جهانی شدن را اینگونه و به این شکل برداریم».

او همچنین درباره کار‌هایی که جز برنامه‌های این فیلم تعریف شده، چنین گفته است: «ما به مدیریت اتحادیه گفتیم که یک بودجه میلیونی جهت انجام کار‌های ذیل، تنظیم کند: ۱- تولید سه نسخه اضافه از فیلم با زبان‌های عربی، فرانسوی و اسپانیایی. ۲- تولید یک مستند جهت به‌تصویر کشاندن مراحل تولید فیلم و پشت‌صحنه‌ها. ۳- انجام یک تبلیغ رسانه‌ای عظیم در پایتخت‌های غربی به‌طوری که نام و یاد فاطمه زهرا (س) و تبلیغ فیلم ایشان را در بنر‌های موجود در میدان‌ها و خیابان‌ها و ایستگاه‌های قطار و اتوبوس، ببینیم.»

در هیمن حال، خبرگزاری «دانشجو» اطلاعاتی را که یاسر الحبیب از این فیلم اعلام کرده و نیز تریلر پخش شده از آن را بررسی و عنوان کرده است که قرار نیست همچون فیلم‌هایی که تاکنون توسط شیعیان و یا حتی اهل سنت ساخته شده، چهره پیامبر اکرم (ص) پوشیده باشد. چهره پیامبر بدون هاله‌ای از نور و یا مستتر نشان داده نشده، ولی چهره حضرت زهرا (س) در آن دیده نمی‌شود. حتی چهره امام علی (ع) نیز به شکل ناملموسی نشان داده شده و به نمایش گذاشتن چهره برخی از صحابه و چهره خلفا و نیز عایشه همسر پیامبر در صورت اشخاصی که شرارت از چهره شان می‌بارد نیز در تریلر فیلم مشهود است.

واکنش شمخانی

واکنش‌ها به این فیلم تنها در زمان ساخت نبوده و این روز‌ها که پخش آن آغاز شده، انتقاد‌های دیگری را نیز به همراه داشته است از جمله علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی در واکنش به تولید و اکران فیلم «بانوی بهشت» در توییتی نوشت: «راز اعتلای اسلام ناب، وحدت و تقریب مذاهب است. سیاست‌های محور غربی، عبری، عربی ذیل راهبرد اختلاف‌افکنی، روزی با تاسیس داعش و ریختن خون ملت‌های مسلمان و روزی با ساخت بانوی بهشت دنبال می‌شود.»

در واکنشی دیگر شورای علمای جبل عامل در بیانیه‌ای هدف سازندگان فیلمی با موضوع زندگی حضرت فاطمه (س) را تفرقه‌افکنی بین مذاهب اسلامی و ترویج افکار گمراه‌کننده یک گروه وابسته به انگلیس دانست.

به گفته این شورا، تولیدکنندگان این فیلم به شرح حال حضرت فاطمه زهرا (س) می‌پردازند، اما هدف واقعی آن‌ها نه تنها تبیین ابعاد زندگی روشن این شخصیت بزرگ، بلکه تأیید افکار گمراه‌کننده خود و دامن زدن به اختلافات در میان مسلمانان است.

این شورا بر پیشینه یاسر الحبیب و اقدامات مشکوک او که از سوی سرویس اطلاعات انگلیس پشتیبانی می‌شود و هدف از آن ایجاد تفرقه بین مسلمانان است، اشاره کرده است.

فیلم «بانوی بهشت» در حالی این روز‌ها نمایش خود را آغاز کرده است که اعتراض‌ها نسبت به اهداف آن و نگرانی از ایجاد اختلاف میان شیعیان و سنی‌ها باعث اعلام هشدار‌هایی نسبت به این فیلم شده است، آنهم در منطقه‌ای که حسیاست نسبت به مسائل مذهبی و دینی بالاست و هر ایده یا فکری که این حساسیت‌ها را افزایش دهد، می‌تواند همچون شعله‌ای عمل کند.